KAPALI ALAN NEDİR ?

Tamamen veya kısmi olarak kapatılmış sınırlı hacmi olan alanlara “kapalı alan/ortam” denir.

KAPALI ALANLARDAKİ TEHLİKELER NELERDİR?

1- Oksijen düzeyinin yetersizliğinden kaynaklanan tehlikeler:

•Bazı topraklar ile atmosterle yer alan oksijenin reaksiyonun oluştuğu yerlerde oluşabilecek tehlikeler

•Kapalı ortamlarda boyama, kaynak kesme ya da lehimleme gibi uygulanan işlemlerden kaynaklı veya kimyasal reaksiyonlar sonucu (örn: paslanma) oksijen seviyesinde azalmadan meydana gelen tehlikeler OKSİJEN SEVİYESİ ETKİLERİ 22 Oksijence zengin ortam 20,8 Oksijen seviyesi normal, kapalı alana giriş güvenlidir 19,5 Oksijence yetersiz ortam 16 Solunum ve karar verme de bozukluk 14 Hatalı karar verme ve hızlı bir şeklide yorulma 11 Solunumda güçlük çekme ve birkaç dakika içerisinde ölüm

2- Patlayıcı ortamlardan kaynaklanan tehlikeler:

%20,8 oranında havanın içerisinde oksijen yer almaktadır. Ortamda yanmanın meydana gelmesinde bu oran yeterlidir. Ayrıca havada oksijen miktarının artması ortamda meydana gelebilecek patlama ve yanma ihtimallerinin de artmasına neden olmaktadır. Giysi ve benzeri parlayıcı maddeler oksijence zengin ortamlarda (O2 miktarı %22’den fazla) kolayca tutuşabilmektedirler. Bu sebeple kapalı ortamlarda havalandırma yapılır iken saf oksijen kullanılmamalıdır ve normal hava tercih edilmelidir. Patlama; yanabilir madde, ateşleme kaynağı ve oksijen içeren bir ortamda meydana gelmektedir. Ortamda bulunan bu üç temel etmenden herhangi birinin uzaklaştırılması patlamanın oluşmasını önleyecektir.

3- Zararlı gazlardan meydana gelebilecek tehlikeler:

Karbon Monoksit (CO) Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Kimyasal boğucu gazlar grubunda yer almaktadır. Yoğunluğunun (1.255 kg/m3) havanınkine yakın olması nedeniyle kapalı alanın her tarafına yayılmış şekilde bulunur. Çok düşük konsantrasyonlarda dahi zehirleyici olması nedeniyle tehlikeli bir gazdır. Hemoglobini bağlanarak kandaki oksijen seviyesini düşürür. Karbonmonoksit (CO) %13-75 konsantrasyonlarda patlama özelliğine sahiptir. En tehlikeli konsantrasyonu %30’dur. Karbonmonoksitin izin verilen tehlikesiz maksimum konsantrasyonu %0.005’tir.

 Karbondioksit (CO2) Renksiz, hafif asit kokusunda ve tadında bir gazdır. Boğucu gaz grubunda yer almaktadır. Yoğunluğu 1.977 kg/m3 ’tür. Kapalı alanlarda boşluğun tabanında toplanır. %1 konsantrasyonunda nefes alıp verme sıklaşır. Soluk alma sıklığı %3’te iki kat ve %5’te üç kat artar ve zorlaşır. %10 CO2 konsantrasyonunda komaya girilir. %20 ve üstünde ölüm kaçınılmazdır. İzin verilen maksimum CO2 konsantrasyonu %0,5’tir.

 Metan (CH4) Metan renksiz, kokusuz bir gazdır. Boğucu gaz grubunda yer almaktadır. Yoğunluğu 0.716 kg/m3 ’tür. Bu gazlardan birinin veya birkaç tanesinin hava ile karışmasına grizu adı verilmektedir. Yoğunluğunun havadan az olmasından kaynaklı olarak yeraltı boşluklarının tavanında toplanır. Zehirli değildir, oksijen azlığı nedeniyle boğulma olabilir. Esas tehlikesi yanıcı ve patlayıcı olmasından ileri gelir. Metan konsantrasyonu %4’ün altında ise patlama olmaz ama yanar. %15’in üzerindeki konsantrasyonlarda patlama yoktur. Tehlikesiz sayılabilecek konsantrasyonu %1’dir.

 Hidrojen Sülfür (H2S) Renksiz bir gazdır, çürük yumurta kokusundadır, uyarıcı anlamda bir fark sezilmez. Kimyasal boğucu az grubunda yer almaktadır. Sıklıkla lağım ya da kanalizasyon arıtma proseslerinde rastlanır. Yüksek konsantrasyonlarında yanıcı ve patlayıcı özelliğe sahiptir. Ani H2S zehirlenmesi solunum tutulmasına ve bilinç kaybına yol açar. Az miktardaki zehirlenmenin neden olduğu semptomlar; mide bulantısı, mide ağrısı, gözlerde tahriş, öksürme, baş ağrısı ve dudaklarda su toplanması şeklindedir.

 Kükürt Dioksit (SO2) Kükürt ve bileşiklerinin yakılması, bu keskin ve tahriş edici gazın ortama verilmesine neden olur. Bu gaza maruz kalınması sıklıkla yükleme/doldurma ve boşaltma işlemlerinde ya da hatlardaki kopmadan kaynaklı kaçaklar nedeniyle olmaktadır .

 Amonyak (NH3) Bu kuvvetli tahriş edici gaz bronşlarda spazm ile ani ölüme yol açar. Düşük konsantrasyonlar çok fazla tahriş yaratmadan solunum sistemini hızla kat ederek amonyak etki göstermeden metabolizmaya karışır. Tank veya benzeri şekilde depolanan amonyak açık aleve tutulduğunda patlayabilir.

 Likit Petrol Gazı (LPG) LPG havadan daha yoğundur ve basınç altında sıvı halde depolanır. Yoğunluk farkı ve hava hareketi ile açık alanlarda düşük kotlu bölgelerde, evlerde ise alt katlarda birikebilir. LPG yüksek derecede yanıcı bir maddedir. Atmosferik koşullara maruz kaldığında hızla patlayıcı hava- hidrokarbon karışımı oluşturur.

Sıvı LPG deri ya da gözle temas ettiğinde soğuk yanıklar oluşturur. Yüksek konsantrasyonda LPG buharını solumak baygınlığa veya ölüme neden olabilir. LPG buharının solunması burun ve boğazda tahrişe, baş ağrısı ve mide bulantısına ya da bilincin bulanmasına sebep olabilir. Solunum yoluyla maruziyet halinde LPG ile temas eden kişi acilen temiz havaya çıkartılmalı ve en yakın sağlık kurumuna ulaştırılmalıdır.

KAPALI ALANLAR NERELERDİR?

• – Atık Tankları
• – Kanallar
• – Silolar
• – Basınçlı kaplar
• – Depolama Tankları
• – Kazanlar
• – Kanalizasyon Tesisleri
• – Kuyular
• – Petrol Tankları
• – Hava Bacaları
• – Maden Ocakları
• – Gemilerde Bulunan Yakıt ve Balans Tankları
• – Tüneller

KAPALI ALANLARDA ALINACAK ÖNLEMLER

Kaynak işleminde seyyar ve sabit havalandırma sistemleri kurulması

• • Kapalı alanlarda çalışan personelin eğitimi
• • Acil durum planlarının yapılması/ uygulanması
• • Kapalı alanlarda çalışan personelin kişisel koruyucu donanımlara sahip olmaları
• • Güvenli çalışma sistemi uygulanması

KAPALI ALANLARDA GAZ DEDEKTÖRÜ KULLANIMI

Zehirli bir ortamdan kişiler güvenliğini sağlamak amacı ile yanlarında gaz algılama cihazları bulundurmalıdırlar. Gaz algılama cihazları ortamda var olan zehirli, boğucu ve yanıcı gazları tespit ederek kişinin güvenliğini sağlarlar. Yani ortamda oluşabilecek riskleri minimuma indirebilmek kapalı ortamlarda taşınabilir gaz algılama cihazı kullanmak ile mümkün olabilmektedir. Ayrıca taşınabilir gaz algılama cihazları çalışılacak olan bölgeye giriş yapmadan önce de ortam kontrolünü sağlayarak kişisel güvenliği arttırmada fayda sağlar.